شورت‌شات در دستگاه تزریق پلاستیک چیست؟
شورت‌شات یعنی مذاب قبل از پرکردن کامل حفره یا پیش از رسیدن به نقاط باریک/دورافتاده، متوقف می‌شود. نتیجه، قطعات ناقص، گوشه‌های ناپر، یا ضخامت‌های کم است. این پدیده معمولاً از ترکیب سه دسته عامل ایجاد می‌شود: پارامترهای نادرست روی دستگاه تزریق پلاستیک، محدودیت‌های جریان در قالب و رفتار ماده (ویسکوزیته بالا، رطوبت، یا دمای نامناسب).
دلایل اصلی شورت‌شات؛ از دستگاه تزریق پلاستیک تا قالب
- فشار تزریق/نگهدار ناکافی یا سرعت تزریق کم؛ مذاب توان عبور از تنگناها را ندارد.
- دمای مذاب پایین یا دمای قالب پایین؛ انجماد زودهنگام و افزایش مقاومت جریان.
- اندازه راهگاه و گیت کوچک/باریک یا مسیر طولانی/پیچیده جریان در قالب.
- سوییچ V/P نامناسب (تبدیل سرعت به فشار) که زودتر از پرشدن کامل رخ می‌دهد.
- تهویه نامناسب؛ گیرکردن هوا در نقاط کور و توقف جریان.
- ویسکوزیته بالا به دلیل ماده نامناسب، رطوبت، یا تنظیمات سیلندر/مارپیچ.
- نیروی گیره کم و نشتی مذاب (Flashing کنترل‌نشده می‌تواند منجر به کم‌پرشدگی دیگر نواحی شود).
9 راهکار سریع برای رفع شورت‌شات روی دستگاه تزریق پلاستیک
پیش از تغییرات اساسی در قالب، این اقدامات را روی دستگاه تزریق پلاستیک انجام دهید:
- افزایش تدریجی سرعت تزریق تا حدی که سوزش/پرتاب مذاب رخ ندهد. سرعت بالاتر، افت فشار مسیر را جبران می‌کند.
- بالابردن فشار تزریق و فشار نگهدار (Pack & Hold) در چند پله و کنترل Ram Position برای اطمینان از تکمیل پرشدن.
- تنظیم نقطه سوییچ V/P بر اساس موقعیت مارپیچ نه زمان؛ هدف، رسیدن به 95–98٪ پرشدن قبل از ورود به نگهدار است.
- افزایش دمای سیلندر/نازل (به‌ویژه Zone جلو) و پیش‌گرم‌کردن قالب در قطعات نازک یا راه‌های دور.
- بالابردن Back Pressure ملایم برای همگن‌سازی مذاب و حذف هوای محبوس در مارپیچ.
- کاهش زمان خنک‌کاری اولیه اگر انجماد زودرس باعث توقف جریان می‌شود؛ سپس خروج را کنترل کنید تا تغییر ابعادی ایجاد نشود.
- افزایش زمان نگهدار برای جبران افت فشار و تغذیه نواحی دور/ضخیم‌تر.
- اطمینان از پرایمینگ مناسب قیف/درایر؛ خشک‌کن مطابق گرید (مثلاً PET یا PA به رطوبت حساس‌اند).
- بررسی نازل و صافی برای گرفتگی؛ هر گرفتگی کوچک در نازل می‌تواند مثل گلوگاه عمل کند و شورت‌شات بدهد.
هر تغییر را یکی‌یکی اعمال و اثرش را ثبت کنید تا پنجره پایدار برای همان دستگاه تزریق پلاستیک و همان گرید ماده ساخته شود.
بهینه‌سازی قالب و ماده برای حذف شورت‌شات
اصلاحات قالب (Mold) در کنار تنظیمات دستگاه تزریق پلاستیک
- بزرگ‌کردن راهگاه و گیت (در حد استاندارد گرید/ضخامت) تا افت فشار کاهش یابد.
- بهبود تهویه: تعبیه ونت‌های باریک در انتهای جریان (0.02–0.05 میلی‌متر بسته به ماده) و پولیش مسیر جریان.
- بالانس جریان در قالب‌های چندحفره: اصلاح Runner Balance یا استفاده از Hot Runner مناسب.
- کوتاه‌کردن مسیرهای دور با تغییر محل گیت یا افزودن گیت دوم در قطعات کشیده/نازک.
- بررسی هم‌راستایی صفحات و عدم نشتی (Parting Line) که می‌تواند فشار مؤثر را کاهش دهد.
انتخاب و آماده‌سازی ماده
- گرید با جریان‌پذیری بالاتر (MFI/MFR بالاتر) برای قطعات دیواره نازک یا با راه‌های باریک.
- خشک‌کردن دقیق طبق دیتاشیت؛ رطوبت، ویسکوزیته ظاهری را بالا می‌برد و حباب/نقص ایجاد می‌کند.
- افزودنی‌های روان‌کننده/لغزنده در حد مجاز؛ زیاده‌روی می‌تواند چسبندگی بین‌لایه‌ای را تضعیف کند.
ترکیب اصلاحات قالب و تنظیمات دستگاه تزریق پلاستیک معمولاً پایدارترین نتیجه را می‌دهد.
چطور پنجره فرایندی پایدار بسازیم؟ (برای هر دستگاه تزریق پلاستیک)
- Baseline علمی بسازید: دماهای سیلندر/قالب، سرعت/فشار تزریق، زمان نگهدار، Back Pressure و سرعت مارپیچ را ثبت کنید.
- آزمایش طراحی‌شده (DoE): فقط دو پارامتر کلیدی را در هر بار تغییر دهید (مثلاً سرعت و دمای مذاب) و اثر آن روی پرشدن را بسنجید.
- Curve پرشدن را از طریق موقعیت مارپیچ و فشار حفره (در صورت امکان) پایش کنید تا نقطه بهینه V/P مشخص شود.
- Limits کنترلی بگذارید: حداقل فشار نگهدار، حداکثر زمان پرشدن و محدوده دمایی برای اپراتورها تعریف و نصب کنید.
- بازبینی دوره‌ای با هر تعویض گرید/رنگ/اپراتور تا پنجره فرایندی برای همان دستگاه تزریق پلاستیک حفظ شود.
چک‌لیست عیب‌یابی شورت‌شات برای اپراتور دستگاه تزریق پلاستیک
گام‌های فوری
- 1) سرعت تزریق ↑ ، 2) فشار تزریق/نگهدار ↑ ، 3) دمای سیلندر/قالب ↑
- نقطه V/P را به تأخیر بیندازید و بر اساس موقعیت مارپیچ تنظیم کنید.
- Back Pressure را کمی ↑ برای همگن‌سازی مذاب.
گام‌های بعدی
- بررسی تهویه قالب، اندازه گیت/راهگاه، و گرفتگی نازل/فیلتر.
- خشک‌کردن ماده طبق دیتاشیت و آزمون رطوبت در صورت امکان.
- مقایسه با Baseline ثبت‌شده همان دستگاه تزریق پلاستیک.
سؤالات متداول درباره شورت‌شات در دستگاه تزریق پلاستیک
بهترین نقطه شروع برای رفع شورت‌شات چیست؟
از تنظیمات فرایندی آغاز کنید: سرعت/فشار تزریق، فشار نگهدار، دمای سیلندر/قالب و نقطه V/P. در بسیاری موارد بدون دست‌زدن به قالب، مشکل رفع می‌شود.
چرا با افزایش فشار تزریق هنوز شورت‌شات دارم؟
احتمالاً محدودیت مکانیکی در مسیر جریان (گیت کوچک، راهگاه باریک) یا تهویه ناکافی دارید. همچنین زمان نگهدار و دمای قالب را بررسی کنید.
آیا ماده می‌تواند عامل اصلی باشد؟
بله. رطوبت، گرید با جریان‌پذیری کم، یا افزودنی نامناسب می‌تواند ویسکوزیته را بالا ببرد و شورت‌شات ایجاد کند.
پیوندهای داخلی پیشنهادی
- قیمت دستگاه تزریق پلاستیک
- راهنمای نگهداری از دستگاه تزریق پلاستیک
- پارامترهای مهم در راه‌اندازی دستگاه تزریق پلاستیک
- ابزارها و فناوری‌های کمکی برای کاهش زمان سیکل
منابع خارجی معتبر
